ESG &#8211; Kompletny przewodnik po zielonych kwalifikacjach zawodowych

W świecie, gdzie świadomość ekologiczna i społeczna odpowiedzialność biznesu zyskują na znaczeniu, pojęcie ESG staje się kluczowym elementem strategii coraz większej liczby przedsiębiorstw. Jednakże nie jest to już tylko modny trend czy kwestia wizerunkowa – to konkretne działania mające realny wpływ zarówno na środowisko i społeczeństwo, jak i na wyniki finansowe firm. Czym dokładnie jest ESG? Jakie korzyści płyną z jego wdrożenia? Kogo dotyczy obowiązek raportowania i jakie stwarza możliwości zawodowe? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w naszym kompleksowym przewodniku.

Z tego artykułu dowiesz się:

Czym dokładnie jest ESG i jakie są jego trzy kluczowe filary
Kogo dotyczy obowiązek raportowania ESG i od kiedy wchodzi w życie
Jakie korzyści przynosi wdrożenie standardów ESG dla firm
Jakie nowe możliwości zawodowe powstają w związku z ESG
Jak skutecznie przygotować się do pracy w obszarze zrównoważonego rozwoju

Czym jest ESG? Definicja i pochodzenie koncepcji

ESG to akronim pochodzący od angielskich słów: Environmental (środowisko), Social Responsibility (społeczna odpowiedzialność) i Corporate Governance (ład korporacyjny). Są to trzy kluczowe filary, na podstawie których tworzone są ratingi i oceny pozafinansowe przedsiębiorstw, państw oraz innych organizacji.

Koncepcja ESG wyrosła z idei CSR (Corporate Social Responsibility), czyli społecznej odpowiedzialności biznesu. O ile CSR koncentruje się głównie na oddziaływaniu społecznym, ESG znacząco rozszerza tę perspektywę, obejmując również aspekty środowiskowe i dotyczące ładu korporacyjnego, dając tym samym pełniejszy obraz wartości organizacji.

Głównym celem oceny podmiotu pod kątem ESG jest zatem opracowanie syntetycznego komunikatu oraz skutecznego sposobu informowania rynku kapitałowego o wynikach badania przeprowadzonego przez niezależnych analityków. Idea ta zakłada, że przedsiębiorstwo nie powinno troszczyć się wyłącznie o swój interes ekonomiczny, lecz przynosić korzyści wszystkim interesariuszom, społecznościom lokalnym i środowisku.

Trzy filary ESG – co obejmują i jak je mierzyć?

E – Environmental (Środowisko)

Filar środowiskowy koncentruje się na tym, jaki wpływ firma wywiera na naturalne otoczenie. W tym obszarze ocenia się realizację strategii i polityki środowiskowej, zarządzanie środowiskiem oraz wywiązywanie się z zasad odpowiedzialności i troski o planetę.

Kluczowe wskaźniki środowiskowe obejmują:

Emisję gazów cieplarnianych i ślad węglowy
Zużycie energii, szczególnie tej pochodzącej ze źródeł nieodnawialnych
Gospodarowanie odpadami i recykling
Zużycie wody i emisje do środowiska wodnego
Inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE)
Wdrażanie proekologicznych technologii produkcji

Firmy, które dążą do wysokiej oceny w tym filarze, często inwestują w fotowoltaikę, turbiny wiatrowe oraz inne technologie zmniejszające ich negatywny wpływ na środowisko. W przypadku firm usługowych natomiast duży potencjał leży w ograniczaniu zużycia papieru i wykorzystywaniu ekologicznych środków transportu.

S – Social Responsibility (Społeczna odpowiedzialność)

Filar społeczny skupia się na relacjach firmy z ludźmi – zarówno wewnątrz organizacji, jak i w jej otoczeniu. Ponadto w tym obszarze brane są pod uwagę relacje z pracownikami, klientami, dostawcami, partnerami biznesowymi oraz społecznościami lokalnymi.

Do kluczowych wskaźników społecznych należą:

Warunki pracy i przestrzeganie praw pracowniczych
Polityka BHP (bezpieczeństwo i higiena pracy)
Różnorodność i włączanie (diversity & inclusion)
Równość płacowa między kobietami i mężczyznami
Możliwości rozwoju zawodowego pracowników
Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym (work-life balance)
Zaangażowanie społeczne i działalność dobroczynna
Relacje ze społecznościami lokalnymi

Organizacje o wysokim poziomie społecznej odpowiedzialności często angażują się w rozwiązywanie problemów społecznych, organizując np. darmowe badania zdrowotne czy staże dla lokalnej młodzieży. Równolegle dążą one do eliminacji niekorzystnych zjawisk wewnątrz organizacji, takich jak mobbing czy nierówności płacowe.

G – Governance (Ład korporacyjny)

Filar ładu korporacyjnego dotyczy struktury zarządzania firmą, procesów decyzyjnych oraz mechanizmów kontroli. W związku z tym ocenie podlegają tu takie czynniki jak przejrzystość działania, etyczne standardy prowadzenia biznesu oraz kultura organizacyjna.

Kluczowe wskaźniki w obszarze ładu korporacyjnego to:

Struktura zarządu i mechanizmy podejmowania decyzji
Przejrzystość podatkowa i finansowa
Respektowanie praw udziałowców
Polityka antykorupcyjna
Niezależność decyzyjna i umiejętności zarządcze
Wynagrodzenia kadry zarządzającej i kluczowych pracowników
Etyka biznesowa i zgodność z przepisami (compliance)
Zarządzanie ryzykiem

Firmy z dobrym ładem korporacyjnym charakteryzują się przejrzystością działania, jasną strukturą decyzyjną oraz wysokimi standardami etycznymi. Istotnym elementem jest tu również niezależność organów nadzorczych.

Raportowanie ESG – kogo dotyczy i od kiedy?

Obowiązek raportowania ESG wynika z dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), przyjętej przez Komisję Europejską w grudniu 2022 roku. Dyrektywa ta wprowadza harmonogram stopniowego wdrażania obowiązków sprawozdawczych dla różnych podmiotów.

Harmonogram wdrażania obowiązku raportowania ESG:

Od 2025 roku (za rok 2024):

Duże spółki i grupy kapitałowe będące jednostkami interesu publicznego
Podmioty zatrudniające powyżej 500 pracowników
Firmy o sumie bilansowej przekraczającej 85 mln złotych i/lub rocznych przychodach powyżej 170 mln złotych

Od 2026 roku (za rok 2025):

Pozostałe duże spółki, niebędące giełdowymi
Podmioty zatrudniające powyżej 250 pracowników
Firmy o sumie bilansowej przekraczającej 85 mln złotych i/lub rocznych przychodach powyżej 170 mln złotych

Od 2027 roku (za rok 2026):

Małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie (z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw)
Firmy zatrudniające co najmniej 10 pracowników
Podmioty o sumie bilansowej przekraczającej 1,5 mln złotych i/lub przychodach powyżej 3 mln złotych

Od 2028 roku:

Spółki z siedzibą poza UE, które mają w Polsce jednostkę zależną lub oddział
Firmy osiągające na terytorium UE przychód roczny powyżej 150 mln euro

Warto podkreślić, że choć raportowanie ESG staje się obowiązkowe zgodnie z powyższym harmonogramem, wiele firm decyduje się na wdrożenie standardów ESG i dobrowolne raportowanie już teraz, ponieważ widzą w tym szansę na zbudowanie przewagi konkurencyjnej.

Korzyści z wdrożenia ESG dla przedsiębiorstw

Implementacja strategii ESG oraz raportowanie wyników w tym zakresie to nie tylko obowiązek prawny – to również szereg wymiernych korzyści biznesowych.

1. Zwiększenie atrakcyjności dla inwestorów

Coraz więcej inwestorów uwzględnia czynniki ESG w swoich decyzjach inwestycyjnych. Dlatego firmy z wysokimi ocenami ESG są postrzegane jako mniej ryzykowne i lepiej przygotowane na wyzwania przyszłości. Mogą one również liczyć na łatwiejszy dostęp do kapitału, często na korzystniejszych warunkach.

2. Poprawa wizerunku i reputacji

Firmy zaangażowane w działania na rzecz środowiska i społeczeństwa budują pozytywny wizerunek wśród klientów, partnerów biznesowych i społeczności lokalnych. W czasach, gdy konsumenci coraz częściej podejmują decyzje zakupowe w oparciu o wartości, solidne praktyki ESG mogą skutecznie przekładać się na lojalność klientów i wzrost sprzedaży.

3. Zwiększenie efektywności operacyjnej

Wdrażanie praktyk proekologicznych, takich jak ograniczenie zużycia energii czy lepsze gospodarowanie odpadami, może prowadzić do znacznych oszczędności. Na przykład, inwestycje w energooszczędne technologie czy odnawialne źródła energii mogą znacząco obniżyć koszty operacyjne w długim terminie.

4. Łatwiejsze pozyskiwanie i zatrzymywanie talentów

Pracownicy, szczególnie młodsze pokolenia, coraz częściej zwracają uwagę na wartości reprezentowane przez potencjalnego pracodawcę. Z tego względu firmy z silnym zaangażowaniem w ESG są postrzegane jako atrakcyjniejsi pracodawcy, co ułatwia im przyciąganie i zatrzymywanie utalentowanych pracowników.

5. Dostęp do preferencyjnych warunków finansowania

Banki i instytucje finansowe coraz częściej oferują tzw. „zielone finansowanie” czy „kredyty odpowiedzialne społecznie”, uzależniając wysokość marży kredytowej od realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Przykładem może być grupa Energa, która jako pierwsza w Polsce pozyskała finansowanie w formule odnawialnego kredytu odpowiedzialnego społecznie o wartości 2 miliardów złotych.

6. Lepsze zarządzanie ryzykiem

Kompleksowe podejście do ESG pozwala firmom lepiej identyfikować i zarządzać różnymi rodzajami ryzyka – od ryzyka regulacyjnego, przez ryzyko związane ze zmianami klimatu, po ryzyko reputacyjne. Wobec tego przekłada się to na większą odporność biznesową i stabilność operacyjną.

Nowe możliwości zawodowe związane z ESG

Rosnące znaczenie ESG i wprowadzenie obowiązku raportowania dla coraz większej liczby firm stwarza nowe perspektywy zawodowe. W wyniku tych zmian powstają nowe stanowiska pracy związane bezpośrednio z wdrażaniem i raportowaniem ESG.

Najbardziej poszukiwane role zawodowe w obszarze ESG:

1. Specjalista/Manager ds. ESG

Odpowiada za koordynację wszystkich działań związanych z ESG w organizacji
Opracowuje i wdraża strategię ESG
Współpracuje z różnymi działami w celu zbierania danych do raportowania

2. Specjalista ds. zrównoważonego rozwoju

Koncentruje się na aspektach środowiskowych działalności firmy
Identyfikuje obszary, w których firma może zmniejszyć swój negatywny wpływ na środowisko
Wspiera wdrażanie proekologicznych rozwiązań

3. Audytor/Konsultant ESG

Przeprowadza audyty i weryfikuje dane ESG
Doradza firmom w zakresie poprawy wyników ESG
Pomaga w przygotowaniu raportów zgodnych z wymaganiami regulacyjnymi

4. Analityk danych ESG

Zbiera i analizuje dane dotyczące wskaźników ESG
Opracowuje metodologie pomiaru wpływu firmy w obszarach E, S i G
Przygotowuje raporty i prezentuje wyniki analizy

5. Specjalista ds. odpowiedzialności społecznej

Rozwija programy odpowiedzialności społecznej
Współpracuje z lokalnymi społecznościami i organizacjami pozarządowymi
Koordynuje działania dobroczynne i wolontariat pracowniczy

Zapotrzebowanie na specjalistów z tych dziedzin dynamicznie rośnie, a kandydaci poszukujący pracy w sektorze zielonych miejsc pracy mogą znaleźć wiele atrakcyjnych ofert na wyspecjalizowanych portalach pracy, takich jak zielonapraca.com. Na tym portalu specjalizującym się w ofertach pracy w obszarze energii odnawialnej, ESG i ochrony środowiska, kandydaci mają możliwość znalezienia zatrudnienia zgodnego z ich wartościami i kompetencjami.

Jak przygotować się do pracy w obszarze ESG?

Sektor ESG jest stosunkowo nowy i dynamicznie się rozwija, co stwarza szanse dla osób z różnorodnym doświadczeniem zawodowym. Oto kilka skutecznych sposobów, jak można przygotować się do pracy w tym obszarze:

1. Zdobądź odpowiednie wykształcenie i certyfikaty

Wykształcenie w dziedzinach takich jak ochrona środowiska, zrównoważony rozwój, zarządzanie, prawo czy finanse może stanowić dobrą podstawę. Dodatkowo, warto rozważyć specjalistyczne certyfikaty, takie jak:

Certified ESG Analyst (CESGA)
Sustainability Accounting Standards Board (SASB) FSA Credential
Global Reporting Initiative (GRI) Professional Certification
Chartered Financial Analyst (CFA) ESG Investing Certificate

2. Rozwijaj umiejętności analityczne i raportowe

Praca w ESG wymaga umiejętności analizy danych, interpretacji wyników oraz ich przejrzystego prezentowania. Biegłość w narzędziach analitycznych, takich jak Excel, Power BI czy Tableau, może być zatem dużym atutem na rynku pracy.

3. Pogłębiaj wiedzę o regulacjach i standardach

Znajomość regulacji dotyczących ESG, takich jak dyrektywa CSRD, Taksonomia UE czy standardy ESRS (Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju), jest niezbędna. Warto również być na bieżąco z globalnymi inicjatywami, takimi jak Cele Zrównoważonego Rozwoju ONZ czy Porozumienie Paryskie.

4. Zdobywaj praktyczne doświadczenie

Zaangażuj się w projekty związane ze zrównoważonym rozwojem w swojej obecnej organizacji lub jako wolontariusz. Praktyczne doświadczenie jest bowiem wysoko cenione przez pracodawców i daje lepsze zrozumienie wyzwań w tym obszarze.

5. Buduj sieć kontaktów

Dołącz do stowarzyszeń branżowych, uczestniczaj w konferencjach i webinarach poświęconych ESG. Networking może skutecznie otworzyć drzwi do nowych możliwości zawodowych i pozwolić na wymianę wiedzy z ekspertami w dziedzinie.

6. Korzystaj z wyspecjalizowanych portali pracy

Kandydaci poszukujący pracy w zielonym sektorze mogą łatwiej znaleźć zatrudnienie jako specjaliści ESG dzięki specjalistycznym portalom pracy. Na przykład, w Warszawie możliwości pracy w obszarze ESG są szczególnie liczne, gdyż to właśnie tam mają swoje siedziby największe korporacje i firmy konsultingowe. Wystarczy założyć bezpłatny profil na zielonapraca.com, a zyskasz dostęp do setek ofert pracy dla zielonych kołnierzyków.

Wyzwania związane z ESG i raportowaniem

Mimo wielu korzyści, wdrażanie ESG i raportowanie w tym zakresie wiąże się z pewnymi wyzwaniami:

1. Jakość danych i brak standardów

Jednym z głównych wyzwań jest zapewnienie wysokiej jakości danych ESG. Brak jednolitych standardów pomiaru i raportowania może zatem prowadzić do niespójności i utrudniać porównywanie wyników między firmami.

2. Zmieniające się regulacje

Regulacje dotyczące ESG wciąż ewoluują, co wymaga od firm ciągłego dostosowywania się do nowych wymagań. To z kolei może generować dodatkowe koszty i obciążenia administracyjne.

3. Ryzyko greenwashingu

Greenwashing, czyli przedstawianie wprowadzających w błąd lub fałszywych twierdzeń dotyczących wyników środowiskowych, stanowi poważne wyzwanie. Firmy muszą zatem zapewnić, że ich komunikaty są poparte konkretnymi działaniami i danymi.

4. Braki kadrowe

Ze względu na rosnące zapotrzebowanie na specjalistów ESG, wiele firm może napotykać trudności w znalezieniu odpowiednio wykwalifikowanych pracowników. To w konsekwencji stwarza szanse dla osób rozwijających swoje kompetencje w tym obszarze.

Podsumowanie

ESG to nie tylko modny trend, ale konkretne działania mające realny wpływ na środowisko, społeczeństwo i sposób zarządzania firmami. Wdrażanie standardów ESG i raportowanie w tym zakresie staje się obowiązkiem coraz większej liczby przedsiębiorstw, co w rezultacie stwarza nowe możliwości zawodowe dla specjalistów z różnych dziedzin.

Firmy, które proaktywnie podejdą do tematu raportowania, mogą nie tylko spełnić wymogi regulacyjne, lecz także zyskać przewagę konkurencyjną, poprawić swoją reputację i przyciągnąć zarówno inwestorów, jak i talenty. Z kolei osoby rozwijające swoje kompetencje w obszarze ESG mogą liczyć na atrakcyjne możliwości zatrudnienia w sektorze, który będzie zyskiwał na znaczeniu w nadchodzących latach.

Jeśli jesteś kandydatem poszukującym pracy w obszarze ESG, warto rozważyć skorzystanie z wyspecjalizowanych portali, takich jak zielonapraca.com, które koncentrują się na ofertach pracy w sektorze zielonych miejsc pracy. Natomiast pracodawcy szukający specjalistów ESG mogą za pośrednictwem takich portali dotrzeć do wykwalifikowanych kandydatów, którzy nie tylko posiadają odpowiednie kompetencje, ale także podzielają wartości związane ze zrównoważonym rozwojem.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania o ESG

Czym ESG różni się od CSR?

CSR (Corporate Social Responsibility) koncentruje się głównie na społecznej odpowiedzialności biznesu i obejmuje inicjatywy podejmowane na rzecz społeczności lokalnej, działalność dobroczynną oraz przestrzeganie zasad etycznych. ESG (Environmental, Social, Governance) jest natomiast szerszym pojęciem, które dodatkowo obejmuje standardy zarządzania i wpływ na środowisko naturalne, dając pełniejszy obraz wartości organizacji. ESG jest też bardziej mierzalne i opiera się na konkretnych wskaźnikach, co ułatwia porównywanie firm między sobą.

Jak obliczyć wskaźniki ESG?

Obliczanie wskaźników ESG zależy od konkretnego aspektu, który jest mierzony. Na przykład, do obliczenia śladu węglowego firma musi śledzić zużycie energii, paliw, podróże służbowe itp., a następnie przeliczać je na emisję CO2 przy użyciu odpowiednich współczynników. W przypadku wskaźników społecznych, można mierzyć np. stosunek wynagrodzenia kobiet do mężczyzn, rotację pracowników czy liczbę wypadków. Istnieją ponadto specjalistyczne narzędzia i platformy, które pomagają w zbieraniu, analizie i raportowaniu danych ESG.

Kto weryfikuje raporty ESG?

Zgodnie z dyrektywą CSRD, raporty zrównoważonego rozwoju będą musiały przejść atestację (podobnie jak sprawozdanie finansowe przechodzi audyt) dokonaną przez niezależnego dostawcę usług atestacyjnych. Mogą to być firmy audytorskie, certyfikowane instytucje lub niezależni eksperci posiadający odpowiednie kwalifikacje. Warto zauważyć, że atestacja sprawozdania zrównoważonego rozwoju nie jest tym samym co audyt – ma ona zapewnić, że raport jest zgodny z wymaganiami i standardami, jednakże nie gwarantuje poprawności wszystkich danych.

Jak przygotować się do raportowania ESG?

Przygotowanie do raportowania ESG obejmuje kilka kluczowych kroków:

Zrozumienie, które standardy i regulacje dotyczą Twojej firmy
Identyfikacja istotnych obszarów i wskaźników
Opracowanie strategii zbierania i analizy danych
Wdrożenie systemów do monitorowania wskaźników
Szkolenie zespołu odpowiedzialnego za raportowanie
Współpraca z różnymi działami w celu zebrania kompleksowych danych
Ewentualna konsultacja z zewnętrznymi ekspertami

Jakie są kary za brak raportowania ESG?

Kary za nieprzestrzeganie obowiązku raportowania mogą się różnić w zależności od kraju i konkretnych przepisów. W ramach dyrektywy CSRD, państwa członkowskie UE są zobowiązane do wprowadzenia sankcji, które mają być „skuteczne, proporcjonalne i odstraszające”. Mogą one obejmować grzywny finansowe, zakazy pełnienia funkcji kierowniczych, a nawet czasowy zakaz notowania na giełdzie. Jednak konkretne kary są określane przez poszczególne państwa członkowskie w procesie implementacji dyrektywy do prawa krajowego.

Źródła:

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2022/2464 (CSRD)
Global Reporting Initiative (GRI)
Sustainability Accounting Standards Board (SASB)
Organizacja Narodów Zjednoczonych – Cele Zrównoważonego Rozwoju
Europejskie Standardy Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS)